Anh chính thức gia nhập Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), trở thành thành viên thứ 12 của khối thương mại từ tháng 12.2024. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp xuất khẩu cá tra nước ta tiếp cận thị trường dễ hơn, giảm thiểu chi phí và thủ tục.
Xuất khẩu cá tra giảm 19% ngay tháng đầu năm
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, theo số liệu của Hải quan, xuất khẩu cá tra trong tháng 1.2025 đạt hơn 133 triệu USD, giảm 19% so với cùng kỳ năm ngoái.
Bảng xếp hạng các thị trường nhập khẩu cá tra đã có sự điều chỉnh. Hong Kong và Trung Quốc tiếp tục là thị trường tiêu thụ nhiều nhất, dù tăng trưởng âm 40% so với cùng kỳ và chỉ đạt hơn 31 triệu USD, chiếm 24% tỷ trọng trong tổng xuất khẩu cá tra Việt Nam ra thế giới. Khối thị trường Hiệp định Ðối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) vượt Mỹ và đứng thứ 2 về nhập khẩu cá tra Việt Nam, mặc dù kim ngạch giảm 17% so với tháng 1.2024, đạt 21 triệu USD. Xuất khẩu cá tra sang Mexico vẫn đạt mức cao nhất trong khối, với hơn 5 triệu USD, giảm 20% so với cùng kỳ.
Hoa Kỳ là thị trường tiêu thụ nhiều cá tra thứ 3 của Việt Nam trong tháng đầu năm với ngạch 18 triệu USD, giảm 2% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, xuất khẩu cá tra sang EU đạt hơn 13 triệu USD, tăng 2% so với cùng kỳ năm 2024.
VASEP lý giải nguyên nhân kim ngạch sụt giảm có thể do yếu tố mùa vụ. Tháng đầu năm thường là thời điểm sau giai đoạn nhu cầu tăng mạnh của cuối năm trước, dẫn đến hoạt động sản xuất và xuất khẩu có thể chậm lại. Bên cạnh đó còn do nhu cầu thị trường thế giới thay đổi, áp lực cạnh tranh từ các nguồn cung khác. Cùng với đó là rào cản kỹ thuật, thuế quan từ các thị trường nhập khẩu. Chưa kể, các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ đã có lượng tồn kho nhất định từ cuối năm 2024, sự cạnh tranh từ các sản phẩm cá thịt trắng khác tại thị trường Mỹ cũng gay gắt.
Cá tra Việt Nam đang có thêm lợi thế xuất khẩu sang Anh. Nguồn: ITNThêm lợi thế xuất khẩu sang Anh
VASEP cho rằng, ngành cá tra cần điều chỉnh chiến lược để đối phó với những biến động này, tận dụng cơ hội từ các thị trường mới như CPTPP và EU, đồng thời vượt qua thách thức từ các yếu tố bên ngoài như thuế quan và cạnh tranh gia tăng.
Từ cuối năm 2024, Anh đã chính thức gia nhập CPTPP, cùng với Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Anh (UKVFTA), hai hiệp định này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hai nước khai thác tối đa cơ hội thương mại và đầu tư, trong đó có xuất khẩu cá tra sang Anh.
Số liệu từ Hải quan cho thấy, xuất khẩu cá tra sang Anh trong tháng 1.2025 đạt 4 triệu USD, giảm 30% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, sự sụt giảm này nằm trong xu hướng chung của các thị trường khác, khi tháng đầu năm trùng với kỳ nghỉ Tết Nguyên đán dài ngày ở Việt Nam. Đồng thời, đây cũng là giai đoạn sau khi các quốc gia đã chi hàng nghìn tỷ đồng để nhập khẩu cá tra, phục vụ cho các dịp lễ hội cuối năm 2024.
VASEP cho rằng, việc Anh gia nhập CPTPP có nghĩa thuế quan sẽ giảm hoặc về 0% theo cam kết của CPTPP và cá tra Việt Nam có lợi thế cạnh tranh về giá so với các đối thủ không tham gia CPTPP. Doanh nghiệp xuất khẩu cá tra sẽ dễ dàng hơn trong việc tiếp cận thị trường nhờ giảm thiểu rào cản thương mại, hài hòa tiêu chuẩn. Đồng thời, có thể tận dụng mạng lưới phân phối, đối tác thương mại của các nước CPTPP khác.
Nếu như trước đây, Việt Nam cần đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng của Anh, có thể khác biệt so với các thị trường khác, chi phí kiểm tra, chứng nhận chất lượng có thể cao, thì giờ đây tiêu chuẩn chất lượng được hài hòa trong CPTPP, giúp giảm chi phí và thủ tục và có thể tận dụng các chứng nhận chất lượng của CPTPP để xuất khẩu sang Anh. Đồng thời, các rào cản kỹ thuật được giảm thiểu nhờ hài hòa quy định trong CPTPP, doanh nghiệp có thể được hỗ trợ kỹ thuật từ các nước CPTPP để tuân thủ quy định.
Ngoài ra, doanh nghiệp xuất khẩu cá tra Việt sẽ ít bị ảnh hưởng hơn bởi các yếu tố riêng của Anh, do thị trường được mở rộng trong CPTPP, nên có thể đa dạng hóa thị trường để giảm thiểu rủi ro.
Hiện, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Anh đang có lợi thế cạnh tranh hơn so với những thị trường khác, bởi các thị trường như Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan... đều chưa có hiệp định thương mại tự do với Vương quốc Anh. Tuy nhiên, việc Anh gia nhập CPTPP cũng tạo ra sự cạnh tranh gay gắt hơn giữa Việt Nam và các nước CPTPP khác như Canada, Australia, Nhật Bản…
Do vậy, VASEP khuyến cáo, doanh nghiệp xuất khẩu cá tra cần sẵn sàng và chủ động nguồn nguyên liệu; đồng thời cẩn trọng để đáp ứng những yêu cầu cao hơn về chất lượng, đa dạng sản phẩm, nâng cao năng lực cung ứng để gia tăng thêm thị phần tại thị trường Anh. “Dù gặp nhiều thách thức, thị trường cá tra vẫn có tiềm năng phục hồi nếu doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược kịp thời, mở rộng thị trường và nâng cao chất lượng sản phẩm để cạnh tranh với các nguồn cung khác”, VASEP nhấn mạnh.