Các hành động đa phương hiệu quả, toàn diện và bền vững để giải quyết các vấn đề về biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và ô nhiễm

Được sự đồng ý của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức Đoàn công tác tham dự Hội nghị lần thứ 6 của Hội đồng Môi trường Liên hợp quốc (sau đây gọi tắt là Hội nghị UNEA-6). Hội nghị UNEA-6 do Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) tổ chức. Hơn 5.600 đại biểu đại diện cho 190 quốc gia thành viên của Liên hợp quốc (UN), trong đó bao gồm hơn 170 Bộ trưởng và quan chức cấp cao, đã tham dự Hội nghị. Bà Leila Benali, Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi Năng lượng và Phát triển Bền vững của Ma-rốc, Chủ tịch Hội đồng chủ trì Hội nghị.

Hội nghị UNEA-6 lấy chủ đề chính là “Các hành động đa phương hiệu quả, toàn diện và bền vững để giải quyết các vấn đề về biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và ô nhiễm” nhằm kêu gọi khẩn cấp thực hiện các hành động đa phương hiệu quả, toàn diện và bền vững để giải quyết các thách thức môi trường toàn cầu bao gồm biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và ô nhiễm. 

Theo chương trình đã được thống nhất, Hội nghị UNEA-6 đã tập trung xem xét các vấn đề chính sau: (1) Các vấn đề về quản trị và chính sách môi trường quốc tế; (2) Chương trình công tác, ngân sách và các vấn đề hành chính, ngân sách khác; (3) Nội dung đóng góp cho các cuộc họp của Diễn đàn Chính trị cấp cao về phát triển bền vững của Liên hợp quốc (HLPF) và việc thực hiện các nội dung môi trường trong Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững; (4) Hợp tác với các hiệp định đa phương về môi trường (MEAs); (5) Chương trình nghị sự, ngày tháng và địa điểm tạm thời của Hội nghị UNEA-7; (6) Thông qua Tuyên bố cấp Bộ trưởng, các nghị quyết, quyết định và kết quả của Hội nghị UNEA-6.

Sau 05 ngày làm việc tích cực và sôi nổi, vào ngày cuối cùng của Hội nghị UNEA-6, Hội nghị đã thông qua 15 Nghị quyết, 02 Quyết định và 01 Tuyên bố cấp Bộ trưởng nhằm ngăn chặn ba cuộc khủng hoảng của hành tinh gồm biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và ô nhiễm. 15 Nghị quyết của UNEA không mang tính ràng buộc pháp lý được thông qua nhằm giải quyết hàng loạt vấn đề môi trường cấp bách, từ thúc đẩy lối sống bền vững, hợp tác khu vực về ô nhiễm không khí, quản lý an toàn hóa chất và chất thải, thuốc trừ sâu độc hại, chống bão cát và bụi, hạn chế tiêu thụ quá mức, cho đến các giải pháp hiệu quả và toàn diện nhằm tăng cường chính sách về nước để đạt được sự phát triển bền vững. Các Nghị quyết này được coi là bước đầu tiên hướng tới việc xây dựng các hiệp ước môi trường toàn cầu và các chính sách quốc gia. 02 Quyết định được Hội nghị UNEA-6 thông qua tập trung vào chương trình làm việc và ngân sách của Hội đồng trong những năm tới. 

Văn kiện được thông qua trong những giờ phút cuối cùng của Hội nghị UNEA-6 là Tuyên bố cấp Bộ trưởng với chủ đề “Các hành động đa phương hiệu quả, toàn diện và bền vững để giải quyết các vấn đề về biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và ô nhiễm”. Tuyên bố tái khẳng định ý định mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế để làm chậm tốc độ biến đổi khí hậu, phục hồi đất đai và thiên nhiên, cũng như tạo ra một thế giới không ô nhiễm; kêu gọi các quốc gia thành viên, các quốc gia quan sát viên của Liên hợp quốc, các tổ chức tài chính quốc tế, ngân hàng phát triển đa phương, tổ chức tư nhân, các tổ chức từ thiện, các quỹ và các chủ thể khác thúc đẩy sự phối hợp và gắn kết hơn nữa trong hành động tài trợ nhằm giải quyết các thách thức toàn cầu bao gồm biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và ô nhiễm, đồng thời cung cấp khung chính sách tạo điều kiện cho việc huy động nguồn lực.

Hội nghị UNEA-6 cũng đã nhất trí về thời gian và địa điểm tổ chức Hội nghị UNEA-7 là từ ngày 08 đến ngày 12 tháng 12 năm 2025 tại Nairobi, Kenya.

Đoàn công tác Việt Nam đã tham gia đầy đủ các sự kiện của Hội nghị, bao gồm: các phiên họp của các nhóm công tác và các phiên họp toàn thể để rà soát và đóng góp ý kiến cho Dự thảo Tuyên bố cấp Bộ trưởng và dự thảo các Nghị quyết, Quyết định của Hội nghị UNEA-6. Đoàn công tác đã chủ động làm việc với một số đối tác quốc tế để trao đổi về khả năng hợp tác trong thời gian tới như làm việc với bà Dechen Tsering, Giám đốc Văn phòng Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) khu vực châu Á - Thái Bình Dương và bà Shirley Tarawali, Trợ lý Tổng giám đốc Viện Nghiên cứu Chăn nuôi Quốc tế (ILRI). Tại buổi làm việc với đại diện của UNEP, Đoàn công tác đã giới thiệu tóm tắt các chính sách, quy định mới về môi trường của Việt Nam trong thời gian gần đây và đề nghị UNEP quan tâm hỗ trợ Bộ Tài nguyên và Môi trường triển khai Khung đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh - Montreal tại Việt Nam, kiểm soát ô nhiễm rác thải nhựa đại dương, thực hiện kinh tế tuần hoàn,... Còn trong buổi làm việc với đại diện của ILRI, Đoàn công tác đã đề nghị ILRI và các đối tác hỗ trợ Bộ Tài nguyên và Môi trường triển khai Khung đối tác Một sức khỏe về phòng chống dịch bệnh từ động vật sang người giai đoạn 2021 - 2025. Trong khuôn khổ Khung đối tác này, Bộ Tài nguyên và Môi trường là Cơ quan đầu mối về lĩnh vực môi trường, phối hợp cùng các Bộ (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Y tế).

Đoàn công tác cũng đã tham dự một số sự kiện bên lề trong khuôn khổ Hội nghị UNEA-6 để chia sẻ kinh nghiệm, tìm kiếm các cơ hội hợp tác về tài nguyên và môi trường như tham dự Sự kiện “Thoả thuận về nhựa của Liên hợp quốc: Tái sử dụng - một giải pháp về khí hậu và nhựa” do Chile, Fiji và Liên minh Toàn cầu để thúc đẩy tái sử dụng phối hợp tổ chức, Sự kiện “Quản lý bền vững tài nguyên thiên nhiên để giải quyết ba cuộc khủng hoảng hành tinh” do Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) tổ chức, Sự kiện “Kinh tế tuần hoàn và trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất trong việc kiểm soát ô nhiễm” do Cơ quan Quản lý môi trường của Kenya (NEMA) và Bộ Môi trường, Biến đổi khí hậu và Rừng của Kenya phối hợp tổ chức,…

* Hội nghị UNEA-6 diễn ra trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng, ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng, 01 triệu loài sinh vật có nguy cơ tuyệt chủng. Vì vậy, Hội nghị được xem là cơ hội để thúc đẩy thực hiện những hành động đa phương vì môi trường. Các phiên thảo luận tại Hội nghị UNEA-6 cho thấy bước tiến trong nỗ lực chung của thế giới nhằm làm chậm ba cuộc khủng hoảng của hành tinh là biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và mất đa dạng sinh học. Với chủ đề “Các hành động đa phương hiệu quả, toàn diện và bền vững để giải quyết các thách thức do biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và ô nhiễm”, Hội nghị UNEA-6 tiếp tục kêu gọi khẩn trương thực hiện các hành động đa phương cần thiết và đã nhận được sự ủng hộ tích cực của các quốc gia thành viên, các tổ chức liên chính phủ, hệ thống Liên hợp quốc, các nhóm xã hội dân sự, cộng đồng khoa học và khu vực tư nhân. 

15 Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị UNEA-6 là một chương trình hành động toàn diện, tham vọng nhằm giải quyết hàng loạt vấn đề môi trường cấp bách, từ thúc đẩy lối sống bền vững, hợp tác khu vực về ô nhiễm không khí, quản lý hợp lý hóa chất và chất thải, thuốc trừ sâu độc hại, chống bão cát và bụi, hạn chế tiêu thụ quá mức, cho đến các giải pháp hiệu quả và toàn diện nhằm tăng cường chính sách về nước để đạt được sự phát triển bền vững. Đặc biệt, UNEA lần đầu thông qua nghị quyết về suy thoái đất, kêu gọi quốc tế nỗ lực chống sa mạc hóa và suy thoái đất đai, thúc đẩy bảo tồn và quản lý đất đai bền vững; nghị quyết đưa ra hướng dẫn cách thức bảo vệ, hỗ trợ và phục hồi môi trường ở những khu vực bị ảnh hưởng do xung đột. Hội nghị UNEA-6 cũng lần đầu thảo luận riêng về các hiệp định môi trường đa phương (MEAs), qua đó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường phối hợp hành động và chia sẻ kinh nghiệm giữa các hiệp định này. 

Qua quá trình tham dự Hội nghị UNEA-6, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tiếp cận đầy đủ hơn nữa thông tin về nỗ lực chung của thế giới trong việc giải quyết những vấn đề môi trường cấp bách hiện nay. Trên cơ sở các kết quả đạt được của Hội nghị UNEA-6, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ phối hợp với các Bộ, ngành liên quan lồng ghép trong các chính sách quốc gia, đồng thời đề xuất và thực hiện các kế hoạch hành động cụ thể liên quan đến bảo vệ môi trường để hiện thực hóa các nghị quyết, quyết định và Tuyên bố cấp Bộ trưởng Các nội dung của Hội nghị UNEA-6 có tính bao trùm và liên ngành cao, liên quan đến nhiều lĩnh vực do nhiều Bộ, ngành phụ trách. Do vậy, trong thời gian tới cần có sự tham gia của đại diện các Bộ, ngành liên quan tại các Hội nghị của UNEA.