Khoa học công nghệ là ngọn hải đăng soi sáng tương lai ngành nông nghiệp

Tại Hội thảo, GS.TS Nguyễn Hồng Sơn, Giám đốc Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam (VAAS) đánh giá, Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết 193/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là những Nghị quyết rất quan trọng, có tác động mạnh mẽ, soi đường, tạo động lực, tháo gỡ những khó khăn cho công tác nghiên cứu khoa học đang phải đối diện như: hạn chế về năng lực và trình độ nghiên cứu khoa học, nhất là nghiên cứu cơ bản; thiếu hụt các nhà khoa học trình độ cao, khoa học đầu ngành.

Cơ sở vật chất phục vụ công tác nghiên cứu khoa học tuy đã được đầu tư song chưa đồng bộ, phân tán. Việc phối hợp giữa các đơn vị trong khai thác cơ sở vật chất và thiết bị nghiên cứu còn hạn chế. Việc chuyển đổi sang cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị sự nghiệp công lập là cơ hội phát triển nhưng một bộ phận cán bộ vẫn chưa kịp thích nghi, thay đổi…

PGS.TS. Trần Minh Tiến, Viện trưởng Viện Thổ nhưỡng nông hóa cho rằng, để triển khai hiệu quả Nghị quyết 57-NQ/TW, các viện nghiên cứu cần làm rõ định hướng phát triển của mình, xác định đâu là thế thế mạnh, trọng tâm trong hoạt động. Ví dụ, đối với bản thân Viện Thổ nhưỡng nông hóa, trong công tác nghiên cứu về đất có rất nhiều nội dung, lĩnh vực, nếu làm dàn trải thì công tác nghiên cứu sẽ không thể phát triển mạnh mẽ. Do đó, viện xác định tập trung vào những nội dung thế mạnh như công nghệ mới trong phân tích đất; đánh giá tính chất đất theo thời gian thực; carbon đất; ô nhiễm đất liên quan tới chất lượng nông sản.

Bên cạnh đó, để gia tăng hiệu quả chuyển giao tiến bộ kỹ thuật phải tăng cường công tác trao đổi, thảo luận từ nhiều đơn vị về các nghiên cứu khoa học; xây dựng cơ sở dữ liệu trực tuyến về đất sản xuất nông nghiệp, giúp các địa phương thuận lợi tận dụng tối đa nguồn tài nguyên hiện có. Ngoài ra, nên có ngân hàng kiến thức nông nghiệp trực tuyến để mọi nông dân dễ dàng tiếp cận, nâng cao hiểu biết.

Nhiều đại biểu cũng nêu ý kiến, các viện nghiên cứu được thành lập đơn vị kinh doanh, vậy có được cơ chế ưu đãi thuế như các doanh nghiệp KHCN quy định trong Nghị quyết 193/2025/QH15.

Bên cạnh đó, nên có thêm chính sách cho nghiên cứu xây dựng quy hoạch không gian nông nghiệp ở các địa phương. Bởi lẽ, tại các địa phương cây trồng chính, chủ lực đã có, tuy nhiên, vẫn có tình trạng khi các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nước ngoài khi vào đầu tư, phát triển liên kết lúng túng không biết nên phát triển ở nơi nào để đáp ứng các yêu cầu về quản lý, vùng trồng, bảo vệ môi trường, tài nguyên đất.

Trước những kiến nghị của các nhà khoa học, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh: KHCN là ngọn hải đăng soi sáng tương lai ngành nông nghiệp. Nếu không tận dụng được sức mạnh của KHCN trong thời đại mà trí tuệ nhân tạo có thể làm được những điều tưởng chừng như không thể thì chắc chắn chúng ta sẽ bị tụt hậu.

Công việc của một nhà khoa học nông nghiệp cũng giống như một người nông dân trên cánh đồng tri thức. Họ cày xới những ý tưởng mới, vun trồng kiến thức, gieo mầm sáng tạo và kiên trì chăm bón từng nghiên cứu. Để rồi khi đến mùa, họ thu hoạch những phát minh giúp nông nghiệp phát triển vững bền.

Từng kết quả nghiên cứu không chỉ là trái ngọt của sự miệt mài mà còn là hạt giống cho những đổi mới trong tương lai, mang lại mùa màng tri thức bội thu cho người nông dân và nền nông nghiệp nước nhà. Do đó, nhiệm vụ của các nhà khoa học là cần lắng nghe nhiều hơn, hiểu nhu cầu thực tế của nông dân; hợp tác chặt chẽ với doanh nghiệp để đưa nghiên cứu vào sản xuất; tập trung đào nguồn nhân lực trẻ đủ trình độ biến những kiến thức thành giá trị kinh tế thực tiễn.

“Nếu bạn muốn có những thứ chưa từng có thì bạn phải làm những điều chưa từng làm”, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan lưu ý các nhà khoa học.